اگر شما هم در یوتیوب کانال دارید حتما کلمه Fair use را شنیده اید. Fair use یا استفاده منصفانه که به شما اجازه می‌دهد تحت یک سری شرایط خاص از مطالب دارای کپی رایت دیگران استفاده کنید، بدون اینکه از صاحب اثر اجازه بگیرید. در این مورد خاص، یوتیوب ۴ فاکتور و شرط گفته است که در ادامه این بلاگ به آن می‌پردازیم.

در پایان این بلاگ قصد داریم به جواب چند سوال برسیم که اصلا Fair use یا استفاده منصفانه در یوتیوب در کشور ما ایران قابل استفاده هست یا نه؟ آنچنان برای ما کاربرد دارد که اصلا به آن فکر کنیم یا آن را در تولید ویدیوهای خود در نظر بگیریم؟

Fair use یک اظهار قانونی است که می‌گوید: می‌توانید تحت شرایط خاصی بدون کسب اجازه از مالک کپی رایت، از مطالب محافظت شده، مجدد استفاده کنید.

Fair use یا استفاده منصفانه

کشورهای مختلف قوانین متفاوتی در مورد اینکه چه زمانی استفاده از مطالب بدون اجازه صاحب آن مجاز است، دارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده، آثار تفسیری، انتقادی، پژوهشی و علمی، آموزشی یا گزارش خبری ممکن است استفاده منصفانه در نظر گرفته شود. برخی دیگر از کشورها مفهوم مشابهی به نام معامله منصفانه دارند که ممکن است متفاوت عمل کند.

این را فراموش نکنید که در مورد Fair use دادگاه‌ تصمیم می‌گیرد. دادگاه‌ها با توجه به حقایق هر پرونده، موارد Fair use را بررسی می‌کنند.

‌

۴ فاکتور مهم در Fair use یوتیوب

‌

1.  مورد اول هدف و ماهیت استفاده است. به این معنی که هدف شما از استفاده از محتوای دیگران چیست؟ آیا هدف تجاری دارد یا برای اهداف آموزشی است؟
   دادگاه‌ها معمولاً روی این موضوع تمرکز می‌کنند که آیا استفاده از مطالب محافظت شده، “قابل تغییر” است یا خیر. این به این معنی است که آیا این استفاده عبارت یا معنای جدیدی را به نسخه اصلی فیلم یا آهنگ اضافه می‌کند یا اینکه صرفاً از نسخه اصلی کپی می‌کند. ویدیوی شما نباید کپی اثر شخص دیگری باشد و باید محتوای جدیدی را به آن اضافه کنید و البته اگر سعی دارید از محتوای تولیدی خود صرفا پول دربیاورید به احتمال زیاد اخطار کپی رایت دریافت خواهید کرد.
   ‌
2. استفاده از آثار واقعی بیشتر از استفاده از آثار صرفاً تخیلی Fair use است. از آنجایی که شخصیت‌های تخیلی معمولا ثبت کپی‌رایت دارند و نمی‌توانید بدون اجازه از صاحب اثر، از آنها استفاده کنید برای همین معمولا توصیه می‌شود از آثار و شخصیت‌های حقیقی و واقعی به جای آثار و شخصیت‌های تخیلی استفاده کنید تا کمتر در معرض خطر کپی‌رایت استرایک یا کپی‌رایت کلیم قرار بگیرید.
   ‌

   استفاده چند ثانیه‌ای از محتوای دیگران
   ‌

3. قرض گرفتن قطعات کوچک از یک اثر اصلی به احتمال زیاد Fair use تلقی می‌شود تا قرض گرفتن بخش های بزرگ. یعنی چه؟ یعنی برای استفاده از محتوای دیگران تایم خیلی کوتاهی را انتخاب کنید و از انتخاب بخش عمده‌ای از یک محتوا برای استفاه در ویدیوی خود دوری کنید. اما یوتیوب گفته، اگر آنچه از محتوای دیگران قرض گرفته‌اید «قلب» آن کار محسوب شود، گاهی اوقات حتی یک نمونه کوچک هم ممکن است در مقابل قانون Fair use باشد. (در نظر داشته باشید که یوتیوب اصلا نگفته است اگر شما مثلا ۵ ثانیه از محتوای دیگران استفاده کنی، آن Fair use است و اشکالی ندارد! همیشه در تولید محتوا برای یوتیوب این را یادتان باشد که حتی، حتی استفاده ۲ ثانیه‌ای از محتوای دیگران، خطر کپی‌رایت استرایک از جانب صاحب محتوا را دارد.)
   ‌
4. و فاکتور آخر این که استفاده شما از محتوای دارای کپی‌رایت دیگران، نباید به درآمد و سود صاحب اصلی اثر لطمه بزند. اگر این اتفاق بیفتد کمتر احتمال دارد که Fair use تلقی شود.

‌

‌

‌

سیستم Content ID یوتیوب نمی‌تواند Fair use را تشخیص دهد
‌

گاهی بعضی سوال می‌کنند که من محتوایی استفاده کرده‌ام که شامل Fair use است و منصفانه استفاده شده است پس چرا یوتیوب کپی‌رایت کلیم گرفته است؟ توجه داشته باشید که سیستم Content ID یوتیوب نمی‌تواند Fair use را تشخیص دهد، Fair use را فقط دادگاه تشخیص می‌دهد. یوتیوب معمولا درخواست‌های زیادی برای حذف ویدیوهایی دریافت می‌کند که مالکان آنها ادعا می‌کنند طبق قانون کپی‌رایت نقض می‌شوند. گاهی اوقات این درخواست‌ها دقیقا ویدیوهایی را هدف قرار می‌دهند که نمونه‌های واضحی از قانون Fair use هستند. در این موارد دادگاه‌ها و خود یوتیوب گفته است که مالکان کپی‌رایت باید قبل از ارسال اخطاریه حذف ویدیو، قانون Fair use را هم در نظر بگیرند.

‌

چگونه Fair use را در تولید ویدیوهای خود در نظر بگیریم؟
‌

با تمام این تفاصیر، اگر ویدیوی شما کپی رایت استرایک دریافت کرده باشد. در صورتی که چهار شرط بالا را رعایت کرده باشید؛ می‌توانید به یوتیوب شکایت خود را ارسال کنید تا بررسی شود. اما باز در نظر بگیرید که اگر برای این منظور شکایت ارسال کنید، یوتیوب آن را به دادگاه ارجاع می‌دهد و می‌گوید اگر دادگاه اجازه داد که این شامل Fair use است، آن وقت من استرایک را برمی‌دارم. حال به نظر شما در ایران این کار ساده است؟ برای این کار شما باید به دادگاهی در کشور دیگری بروید. خب کدام دادگاه؟ و از طرف دیگر، باید تمام هزینه‌های این کار را هم مد نظر داشته باشید. همین‌جا به جواب سوالات ابتدای این بلاگ رسیدیم.

‌

‌

مقالات آموزشی بیشتر:

چطور کپی رایت کلیم را از ویدئوها حذف کنیم؟ (2021)

نقد کردن درآمد یوتیوب در ایران (2021)

الگوریتم یوتیوب در سال ۲۰۲۲ چگونه کار می کند؟