هرکسی که از یوتیوب چه برای تماشای محتوا و چه تولید محتوا استفاده می‌کند به خوبی می‌داند که این سایت، یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های اجتماعی جهان است. اما علی‌رغم این شهرت و محبوبیت، هنوز شائبه های زیادی راجع به کارکرد یوتیوب وجود دارد و دائما افسانه‌هایی تکراری را راجع به آن می‌شنویم. خیلی از اوقات هم یوتیوبرها تنها زمانی راجع به قوانین یوتیوب تحقیق می‌کنند که با مشکلی بزرگ مانند کپی رایت استرایک مواجه شده‌اند و دیگر اندکی دیر است. به همین خاطر در این مطلب به شکلی جامع می‌گوییم استرایک یوتیوب چیست و چه انواعی دارد و چطور می‌توانیم از کانال یوتیوب خود در برابر آن محافظت کنیم.
استرایک یوتیوب چیست و چه انواعی دارد؟
یوتیوب از استرایک برای اخطار دادن به کانال‌هایی استفاده می‌کند که یا قوانین مربوط به حق نشر (کپی‌رایت) را زیر پا گذاشته‌اند و یا از دستورالعمل‌های کامیونیتی یوتیوب پیروی نمی‌کنند. به صورت کلی دو نوع استرایک داریم که کارکرد هرکدام را در پایین توضیح داده‌ایم.
همین‌طور که یوتیوب در گذر زمان محبوب و محبوب‌تر می‌شد و افراد بیشتری به آن می‌پیوستند، نیاز به تنظیم قوانینی تازه احساس می‌شد تا هم بتوان از زحمات تولیدکنندگان محتوا و هنرمندان محافظت کرد و هم از تجربه‌ای که مخاطبان عادی در این پلتفرم به دست می‌آورند. نتیجه کار هم سیستمی به نام «Strike» بود که در واقع اخطاری به کانال‌های فعال در یوتیوب به حساب می‌آید.
۱. استرایک جامعه مخاطبان
یوتیوب اخیرا تغییراتی در ساز و کار «استرایک جامعه مخاطبان» (Community Guidelines Strikes) به وجود آورد تا شکلی مشخص‌تر به خود بگیرد. یوتیوبرها زمانی با این نوع استرایک روبه‌رو می‌شوند که در محتوای خود (چه ویدیوهای استاندارد، چه ویدیوهای یوتیوب شورت و چه پست‌های متنی) قواعد جامعه مخاطبان را زیر پا بگذارند. این قواعد در واقع می‌گویند که یوتیوب چه رفتارهایی را قابل‌پذیرش به حساب می‌آورد و چه رفتارهایی می‌توانند پیامدهایی به‌خصوص داشته باشند.
زمانی که با این نوع استرایک روبه‌رو می‌شوید، اعلان مربوط به آن از روش‌های مختلف مانند ایمیل، نوتیفیکیشن موبایل، نوتیفیکیشن دسکتاپ و همین‌طور صفحه تنظیمات کانال یوتیوب به دست‌تان خواهد رسید. رویه کار معمولا به این شکل است که یوتیوب می‌گوید محتوای شما را پاک کرده و سپس توضیحاتی راجع به چرایی این اتفاق و ادامه روند کار ارائه خواهد کرد. اگر می‌دانید که به اشتباه استرایک خورده‌اید، می‌توانید خواستار تجدیدنظر و بررسی دوباره ابعاد ماجرا شوید.
خیلی از اوقات کاربران به شکلی ناخواسته یک یا چند مورد از قواعد جامعه مخاطبان را زیر پا می‌گذارند. به همین خاطر افرادی که برای اولین قانون‌شکنی می‌کنند، معمولا یک هشدار دریافت خواهند کرد و با پیامد‌های جدی‌تر روبه‌رو نخواهند شد.
اما اگر یوتیوب متوجه شود که یوتیوبر در ویدیوهای بعدی هم قوانین را زیر پا گذاشته، اولین استرایک را به او می‌دهد. با دریافت اولین استرایک باید منتظر پیامدهایی مشخص باشید: مثلا به مدت یک هفته قادر به انتشار محتوای جدید یا ویرایش تامنیل ویدیوها نخواهید بود. اگر دومین استرایک را در فاصله زمانی کمتر از ۹۰ روز نسبت به استرایک نخست دریافت کنید، محدودیت‌ها برای دو هفته اعمال خواهند شد. استرایک سوم هم به معنی مسدود شدن همیشگی کانال یوتیوب شما خواهد بود.
۲. کپی‌رایت استرایک
دومین نوع از استرایک تحت عنوان «کپی رایت استرایک» (Copyright Strike) شناخته می‌شود و زمانی با آن روبه‌رو می‌شوید که در ویدیوهای خود، از محتوایی استفاده کنید که متعلق به شخصی دیگر است. در صورتی که از مالک کپی‌رایت برای استفاده از محتوا اجازه نگرفته باشید، او می‌تواند از یوتیوب بخواهد که ویدیوی شما را حذف کند.
اما باید در نظر داشت که کپی رایت استرایک یوتیوب آن‌قدرها که به نظر می‌رسد ترسناک نیست و با روش‌هایی ساده می‌توانید از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری کنید. هر بار که یوتیوبرها نخستین کپی رایت استرایک خود را دریافت می‌کنند، تنها پیامد این خواهد بود که باید یک دوره آموزشی آنلاین و کوتاه را پشت سر بگذارند.
ناگفته نماند که چنین استرایک‌هایی می‌توانند اثری نسبی یا کامل بر مانیتایز یوتیوب بگذارند. با دریافت سه کپی رایت استرایک هم کانال شما ظرف یک هفته به صورت کامل مسدود می‌شود.
نحوه رفع Copyright Strike یوتیوب چیست؟
به طور کلی برای رفع Copyright Strike یوتیوب سه راه وجود دارد. این سه راه در زیر آورده شده‌اند:
- صبر کنید تا منقضی شود: استرایک یوتیوب بعد از ۹۰ روز حذف می‌شود. اگر اولین استرایک خود را دریافت کرده‌اید باید به چهار سوال چندگزینه‌ای Copyright School پاسخ دهید و مراحل آن را تکمیل کنید.
- درخواست استرداد: می‌توانید از شخصی که سبب این استرایک شده تقاضا کنید تا درخواست خود را پس بگیرد.
- درخواست تجدیدنظر: اگر گمان می‌کنید که ویدیو شما به اشتباه استرایک گرفته یا از ویدیو به صورت «منصفانه» (Fair Use) بهره برده‌اید، این امکان وجود دارد که درخواست «Counter Notification» برای تجدیدنظر داشته باشید.
روش جلوگیری از کپی رایت استرایک یوتیوب چیست ؟
مادامی که یوتیوبرها در حال پیروی از قانون «استفاده منصفانه» یا Fair Use باشند، امکان استفاده از محتوای دیگران مهیا خواهد بود و با کپی رایت استرایک روبه‌رو نمی‌شوند. برای مثال احتمالا دیده باشید برخی کانال‌های یوتیوب که ویدیوهای خبری، گزارش‌های ویدیویی و یا مقالات ویدیویی منتشر می‌کنند با هیچ مشکلی روبه‌رو نمی‌شوند، چرا که محتوا را دگرگون کرده‌اند و ابعاد تازه‌ای به آن داده‌اند. اگرچه قواعد کپی‌رایت در کشورهای گوناگون فرق دارد، در بیشتر مواقع کارهایی مانند گزارش رویداد، نقد، پژوهش، آموزش و یا خبررسانی، استفاده منصفانه تلقی می‌شوند.
سقف دریافت استرایک یوتیوب چقدر است؟
در نهایت می‌توانید ۳ استرایک دریافت کنید. اگر در یک بازه ۹۰ روزه، سه بار استرایک دریافت کنید، به احتمال زیاد کانال‌تان برای همیشه از یوتیوب پاک خواهد شد. ضمنا باید در نظر داشته باشید که حذف محتوایی که استرایک خورده، به معنای حذف استرایک نیست. در واقع هر بار که استرایک دریافت می‌کنید، ۹۰ روز طول زمان می‌برد تا کاملا بی‌اثر شود.
هنگام دریافت کپی رایت استرایک دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟
اگرچه باید تمام تلاش خود را بکنید تا هیچوقت در چنین شرایطی قرار نگیرید، اما اگر از محتوای دیگران استفاده کردید و با کپی رایت استرایک روبه‌رو شدید، باید منتظر چنین اتفاقاتی باشید. قبل از هر چیز ایمیلی دریافت می‌کنید که موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- کدام محتوا پاک شده است.
- کدام قانون را زیر پا گذاشته‌اید.
- تبعات بالقوه برای کانال یوتیوب چیست.
- در مرحله بعدی باید چه کنید.
همانطور که بالاتر هم گفتیم، این احتمال وجود دارد که پیش از نخستین استرایک رسمی خود، ایمیل هشدار دریافت کنید. اما این هشدارها را هم نباید کم‌اهمیت در نظر گرفت، زیرا اگر دوباره از همان قانون تخطی کنید (چه کپی رایت باشد و چه هرچیز دیگری)، شانسی دیگر نخواهید داشت.
هر بار که استرایک می‌گیرید باید منتظر مجموعه‌ای از پیامدها باشید:
- استرایک اول: به مدت یک هفته نمی‌توانید محتوایی جدید بسازید و آپلود کنید و ممکن است با مجازات‌هایی دیگر هم روبه‌رو شوید. بعد از این برهه یک هفته‌ای، مجددا دسترسی کامل به تمام ابزارها خواهید داشت، اما استرایک برای ۹۰ روز روی کانال باقی می‌ماند.
- استرایک دوم: اگر در فاصله ۹۰ روز از نخستین استرایک خود دوباره استرایک بگیرید، برای دو هفته امکان انتشار هیچ‌گونه محتوایی نخواهید داشت. اگر هیچ مشکل دیگری در کانال پیدا نشود، مجددا دسترسی کامل به ابزارها پیدا خواهید کرد.
- استرایک سوم: و بالاخره اگر در یک بازه ۹۰ روزه یکسان برای سومین بار استرایک بگیرید، یوتیوب کانال شما را برای همیشه از پلتفرم خود پاک می‌کند و ممکن است حتی نتوانید کانال‌های جدید بسازید.
سومین استرایک واقعا ترسناک است و از دست رفتن تمام زحمات و هزینه‌هایی که صرف کانال یوتیوب شده، قطعا کابوس شب هر یوتیوبری به حساب می‌آید. بنابراین کپی رایت را به هیچ وجه نباید شوخی گرفت و هر ویدیویی که با ادعای حق نشر روبه‌رو می‌شود را باید در اولویت قرار دهید و تمام تلاش خود را برای حل مشکل به کار بگیرید.
گام بعدی پس از دریافت استرایک یوتیوب چیست ؟
حتی اگر کار به استرایک نرسید و صرفا هشداری از سوی یوتیوب دریافت کردید، لازم است در رویه‌های خود تجدیدنظر و تسلطی هرچه بیشتر بر قوانین یوتیوب پیدا کنید. پشتیبانی یوتیوب پیشنهاد می‌کند که بعد از دریافت هر استرایکی (چه بابت کپی رایت و چه تخطی از قواعد جامعه کاربران) گام‌های زیر را در پیش بگیرید:
- دستورالعمل‌های جامعه مخاطبان (+) را بخوانید تا مطمئن شوید محتوایی هم‌سو با قوانین یوتیوب تولید می‌کنید.
- اگر کانال‌تان با استرایک روبه‌رو شده و به نظرتان اشتباهی پیش آمده، می‌توانید از طریق لینک مشخص (+) درخواست تجدید نظر کنید.
بعد از این، دیگر به شما بستگی دارد که آیا از تمام قوانین به خوبی پیروی می‌کنید و محتوای با اصالت می‌سازید یا خیر.
فرق ادعای حق نشر و کپی رایت استرایک چیست ؟
اکنون که به خوبی می‌دانیم استرایک یوتیوب چیست لازم است با مفهومی دیگر به نام «ادعای حق نشر» یا «کپی رایت کلیم» (Copyright Claim) نیز آشنا شویم. ویدیوی شما زمانی با ادعای حق نشر روبه‌رو می‌شود که بخش قابل توجهی از آن، با اثر کپی‌رایت شده شخصی دیگر یکسان باشد. در این لحظه، صاحب محتوا بسته به اینکه ویدیو تحت پوشش استفاده منصفانه قرار می‌گیرد یا خیر، می‌تواند به جای درخواست کپی رایت استرایک، ادعای حق نشر کند.
مهم‌ترین نکاتی که باید راجع به ادعای حق نشر یا کپی رایت کلیم بدانید را در پایین آورده‌ایم:
- ادعای حق نشر اثری روی تنظیمات کانال یا کسب درآمد از یوتیوب نمی‌گذارد.
- صاحب محتوا می‌تواند درآمد ناشی از نمایش تبلیغ روی ویدیوی شما را برای خود بردارد.
- صاحب محتوا می‌تواند برای کسب همین درآمد، روی ویدیوی شما تبلیغ بگذارد.
- صاحب محتوا می‌تواند از نمایش ویدیو در برخی از کشورها و مناطق جلوگیری کند.
- البته صاحب محتوا می‌تواند کاری انجام ندهد (اما روی این مورد حساب باز نکنید).
- ادعای حق نشر فقط روی ویدیوها اثر می‌گذارد و تمام کانال را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
- اگر واقعا صاحب محتوایی باشید که شخصی دیگر مدعی مالکیت آن شده، می‌توان اشتباه بودن ادعا را اثبات کرد.
برخی از باورهای اشتباه راجع به کپی رایت استرایک یوتیوب چیست ؟
وقتی صحبت از پیروی از کپی رایت در یوتیوب باشد، افسانه‌ها و شایعات زیادی به گوش می‌رسد و تصور بر این است که با دنبال کردن برخی رویکردهای به‌خصوص می‌توان از ادعای حق نشر و کپی رایت استرایک جلوگیری کرد. در ادامه برخی از این افسانه‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.
- تنها چند ثانیه از محتوای کپی رایت شده را استفاده کردم: مهم نیست در اینترنت چه چیزهایی شنیده‌اید، تحت هیچ شرایطی و نه حتی برای مدتی کوتاه و چند ثانیه‌ای نمی‌توانید از محتوایی که متعلق به شخصی دیگر است استفاده کنید. مادامی که در حال استفاده بی‌اجازه از محتوای دیگران باشید، با ادعای حق نشر نیز روبه‌رو خواهید شد.
- در دیسکریپشن از عبارت «No Copyright Intended» استفاده کردم: متاسفانه با اشاره به صاحب کپی رایت در دیسکریپشن ویدیو، جواز استفاده از محتوای او را به دست نمی‌آورید. چنین متنی هیچ فایده‌ای ندارد و از شما در برابر ادعای حق نشر و استرایک محافظت نخواهد کرد.
- محتوای مورد استفاده را قبلا از طریق آمازون، آیتونز و غیره خریده‌ام: خرید محتوا از پلتفرم‌هایی مانند آیتونز یا آمازون باعث نمی‌شود که جواز استفاده از آن را در ویدیوی خود داشته باشید. در واقع این کار جواز یا لایسنس جداگانه‌ای می‌طلبد که به صورت مستقیم از صاحب محتوا دریافت می‌شود.
- ویدیو را مانیتایز نکرده‌ام: مهم نیست که به فعالسازی قابلیت کسب درآمد از یوتیوب پرداخته‌اید یا خیر، در هر صورت نیاز به جواز استفاده از محتوای کپی رایت شده دارید. در واقع عدم کسب درآمد از ویدیو، دلیلی کافی برای استفاده از آثار دیگران به حساب نمی‌آید.
مالک کپی رایت چطور از وجود ویدیوی شما باخبر می‌شود؟
تا به حال شده ویدیویی را به صورت خصوصی یا Private در یوتیوب آپلود کنید و ببینید که با ادعای حق نشر روبه‌رو شده است؟ این اتفاق به خاطر وجود سیستمی به نام Content ID در یوتیوب است. Content ID سیستمی برای تطبیق دادن محتوا است که به محض آپلود ویدیو در یوتیوب، محتوای کپی رایت شده را به صورت خودکار در آن می‌یابد. در واقع وقتی ویدیو آپلود می‌شود، Content ID به تطبیق دادن با آن تمام آثار موجود در دیتابیس مشغول می‌شود.
اگر بخشی از ویدیوی شما با محتوای موجود در Content ID تطبیق داده شود، با ادعای حق نشر روبه‌رو می‌شود و صاحب اثر می‌تواند تصمیم به پایش ویدیو، مانیتایز آن یا مسدود کردن آن بگیرد. شخصی که ویدیو را آپلود کرده نیز نوتیفیکیشنی در داشبورد YouTube Studio دریافت می‌کند که تخطی از کپی رایت را به اطلاع او می‌رساند.
ناگفته نماند که Content ID تمام ویدیوهای موجود در یوتیوب را اسکن می‌کند و فرقی ندارد ویدیوی خود را در حالت خصوصی، عمومی یا فهرست نشده (Unlisted) قرار داده‌اید. ضمنا حتی اگر محتوا را دستخوش تغییر کنید (مثلا ابعاد ویدیوها یا سرعت موسیقی‌ها را تغییر دهید)، باز هم Content ID محتوا را شناسایی خواهد کرد.
چطور بدون نگرانی از ادعای حق نشر به ویدیوهای خود موسیقی اضافه کنیم؟
حالا که می‌دانید کپی رایت استرایک یوتیوب چیست باید این نکته را هم اضافه کنیم که برای محافظت از ویدیوهای خود در برابر ادعای حق نشر و کپی رایت استرایک، معمولا یا باید کاملا صاحب محتوای خود باشید و یا جواز استفاده از محتوای دیگران را دریافت کنید. اما گزینه سومی هم وجود دارد که بسیاری از یوتیوبرها به سراغ آن می‌روند، استفاده از وب‌سایت‌هایی که موزیک و جلوه‌های صوتی بدون کپی رایت را می‌فروشند. از جمله این وب‌سایت‌ها می‌توان به Artlist (+) و EpidemicSound (+) و Thematic (+) اشاره کرد.
+ منبع: HelloThematic و Soundstripe و NickMetrics
